Producten waarin vitamine A is verwerkt, zoals retinol en Retin-A, worden tegenwoordig ook vaak de ‘gouden standaard’ voor de huidverzorging tegen veroudering genoemd. Door het gebruik ervan zou je huid er jonger en gladder uit gaan zien. Maar op welke manier zijn dit soort stoffen ontwikkeld en hoe effectief zijn ze werkelijk als het gaat om de behandeling van rimpels en een ouder wordende huid?
Een essentiële vitamine
Het belang van vitamine A voor de gezondheid van de mens werd al aan het begin van de twintigste eeuw ontdekt, door de ontdekking van de rol die deze vitamine speelde bij de levensvatbaarheid van een embryo. Sinds die tijd is vitamine A een grote speler gebleken, niet alleen wat betreft de reproductie, maar eveneens op het gebied van zicht, groei en celdifferentiatie en -ontwikkeling. Omdat vitamine A de aanmaak van witte bloedcellen bevordert, is deze vitamine nodig voor een gezond werkend afweersysteem.
Vitamine A staat eveneens bekend onder de naam retinol, en de derivaten (natuurlijk of kunstmatig vervaardigd) worden retinoïden genoemd. Omdat deze vitamine niet door het lichaam aan kan worden gemaakt, dien je deze dus via je voedsel binnen te krijgen: of via dierlijke bronnen, zoals eigeel, vis, lever en vlees, of via plantaardige bronnen, zoals donker gekleurde groenten en fruit, bijvoorbeeld zoete aardappels, pompoenen, en tomaten.
Hulp voor de ouder wordende huid
Het status dat vitamine A vandaag de dag heeft ten aanzien zien de huidveroudering en het effect om deze veroudering tegen te gaan, stamt al uit de jaren 80 van de vorige eeuw: toen ontdekten onderzoekers namelijk dat het afgeleide tretinoïne (te verkrijgen onder de merknaam Retin-A) de aanmaak van collageen bij muizen hielp bij toepassing op huid met behulp van fotocellen: dat wil dus zeggen dat huid vroeg bloot is gesteld aan het ultraviolet licht dat afkomstig is van de zon.
Tegelijkertijd met deze ontdekking hebben artsen opgemerkt, nadat ze tretinoïne voor haaden geschreven voor de behandeling van acne, dat patiënten een gladdere huid hadden gekregen, met minder rimpels. Tretinoïne bleek later ook een wisselwerking te geven met de enzymen die als doel hebben collageen af te breken in de lederhuid en om de aanmaak van nieuw collageen te bevorderen.
Sinds die tijd zijn retinoïden bekend geworden als de ‘gouden standaard’ van de moderne anti-verouderingsproducten. De fabrikanten baseren zich op de conclusies van de schrijvers van een onderzoek dat stamt uit het jaar 2003 en dat gepubliceerd werd in het Journal of Drugs in Dermatology.
Het goede, slechte en kwalijke effect van tretinoïne
Tretinoïne is in diverse concentraties (doorgaans 0,01 – 0,1%) uitvoerig onder de loep genomen tijdens zowel kort- als langdurige onderzoeken. Dit zegt een uitgebreide evaluatie die gemaakt is in 2006 door Clinical Interventions in Aging.
Terwijl de ingenomen variant van vitamine A zoals die wordt gebruikt bij de behandeling van acne, isotretinoïne (verkocht onder de merknaam Accutane), ook patiënten hielp om een gladdere, meer roze huid te krijgen, zorgt het oraal innemen van isotretinoïne er ook voor dat de kans op geboorteafwijkingen sterk wordt vergroot. Ondanks dat actuele onderzoeken aan hebben getoond dat tretinoïne niet dezelfde dreiging met zich meebrengt, zijn bepaalde geboortedefecten wellicht toch in verband te brengen met vrouwen die tretinoïne op hun huid gebruiken in het eerste drie maanden van hun zwangerschap. Om die reden worden vrouwen gewaarschuwd om het product niet te gebruiken als ze in verwachting zijn.
De meest voorname klacht die gebruikers hebben over tretinoïne is de bijwerking die vandaag de dag bekend staat als retinoïde dermatitis, de huid wordt rood, gaat irriteren en schilferen direct na gebruik, of binnen een paar weken erna. Artsen raden dikwijls aan om een behandeling te starten met een lagere concentratie (0,01 – 0,025%) en deze om de andere dag in kleine hoeveelheden aan te brengen.
Overstappen van een gel op een zachter middel op basis van een crème kan eveneens de irritatie van de huid verlichten. Zodra er voldoende tolerantie op is gebouwd, kan het middel iedere dag toe worden gediend en/of kan het gebruik van een meer geconcentreerde dosis beter onder copntrole worden gehouden.
Omkering van photoaging
Tretinoïne lijkt het meest effectief voor het minimaliseren van rimpels en fijne lijntjes in het gezicht, het verminderen van een ruwe, overmatige aan zonlicht blootgestelde huid en het verbeteren van ongelijkmatige pigmentatie. Het kan overigens wel een aantal maanden duren voordat deze positieve resultaten te zien zullen zijn en de effecten zijn bovendien afhankelijk van de gebruikte dosis, wat dus wil zeggen dat sterkere concentraties eerder merkbare resultaten op zullen leveren. Ondanks dat een concentratie van 0,05% de effecten van huidschade door blootstelling aan zonlicht aanzienlijk kan verminderen, zal bijvoorbeeld de helft van de gevallen toch een langere tijdspanne nodig hebben op optimaal resultaat te kunnen laten zien. Van concentraties lager dan 0,01% is niet aangetoond dat deze enig effect hebben op de huid. Andere factoren die van invloed zijn op hoe goed tretinoïne werkt, zijn genetische factoren, de kwaliteit van de huid van een bepaald persoon en de mate van beschadiging door het zonlicht.
Andere vitamine A-derivaten
Het potentieel van tretinoïne ten aanzien van irritatie van de huid en de classificatie als een medicament (waarvoor een doktersrecept noodzakelijk is) heeft een heleboel onderzoek door cosmetische- en farmaceutische fabrikanten naar verwante, minder krachtige verbindingen aangemoedigd. Tot deze aanverwante stoffen behoren retinol, retinaldehyde en retinylpalmitaat. Retinol wordt in de huid omgevormd tot tretinoïne, ondanks dat de concentratie die resultaat kan boeken maar 1/1000 is van dat van tretinoïne (en om die reden minder irriterend zal werken) bij het direct aanbrengen op de huid.
Een groot aantal vitamine A-derivaten die zijn ontwikkeld voor de vraag naar verzorgingsproducten om de veroudering van de huid tegen te gaan. Elk anti-huidverouderingsmiddel heeft echter een eigen formule: zonder dat daarover enige onderzoek is gepubliceerd in wetenschappelijke tijdschriften en om die reden dus ook lastig te beoordelen.
Slotopmerking
Van vitamine A-producten, zoals tegenwoordig tretinoïne, is vast komen te staan dat ze rimpels, roodheid en ongelijkmatige pigmentatie verminderen, ondanks dat ze (ironisch genoeg) op korte termijn roodheid en irritatie kunnen veroorzaken. Op het moment dat je de veroudering van de huid als gevolg van blootstelling aan zonlicht om wilt gaan keren, dan doe je er goed aan om je huisarts of dermatoloog te vragen voor een recept. Producten die vrij te verkrijgen zijn en die vitamine A-derivaten bevatten, kunnen echter ook werken voor de verzorging van de ouder wordende huid, hoewel de effecten ervan doorgaans minder dramatisch zijn en daarnaast het ook lastiger zal zijn om deze te controleren.
No Comments